Angielskie tryby warunkowe czyli Conditionals - teoria i przykłady zdań

Niektórzy opanowują je szybko, innym sprawiają spore problemy. Conditionals, czyli zdania warunkowe w języku angielskim należą do najważniejszych zagadnień gramatycznych. Każdy, kto pragnie w przyzwoitym stopniu opanować angielski musi się ich nauczyć i używać w swobodnej komunikacji. Dziś prezentujemy małą ściągawkę dotyczącą conditionals.

Zero conditional

Zerowy tryb warunkowy – zero conditional zdecydowanie najłatwiej opanować, ponieważ przypomina on warunek w języku polskim. W obu częściach zdania używamy czasu teraźniejszego – Present Simple lub czasownik modalny can / must / may w formie czasu teraźniejszego. Zero conditional służy do opisywania wiadomych faktów i zawsze występujących zależności, jak również zdarzeń, które na pewno nastąpią. Można w tym przypadku używać spójnika "if" (jeśli) lub "when" (kiedy). Oto przykład:

If you heat water to 100 degrees, it boils.

Woda zawsze wrze w temperaturze 100 stopni Celsjusza, dlatego w tym przypadku zasadne jest właśnie zastosowanie zero conditional. Pozostałe zdania warunkowe w języku angielskim mogą już jednak wiązać się z nieco większymi trudnościami dla polskich uczniów.

if / when + Present Simple, Present Simple

Inne przykłady zdań warunkowych typu „zerowego”:
When it is sunny, many people go for walks in the park. – Kiedy jest ciepło, wiele ludzi chodzi na spacery do parku.
If you drive too fast, you must pay a speeding fine. – Jeśli jedziesz za szybko, musisz zapłacić mandat za przekroczenie prędkości.
When I am tired, I usually take a bath and then go to sleep. – Kiedy jestem zmęczona, biorę kąpiel i idę spać.
When you don’t water the plants, they die. – Gdy nie podlewasz roślin, one usychają.

First conditional

Pierwszy tryb warunkowy w języku angielskim, czyli first conditional odnosi się do przyszłości i zjawisk, które wystąpią prawdopodobnie, jednak nie z całkowitą pewnością. Dla Polaków nie oczywiste wydaje się zastosowanie czasu teraźniejszego – Present Simple w zdaniu następującym po spójniku "if". Mimo obecności tego czasu w języku angielskim i pierwszym trybie warunkowym mamy na myśli zdarzenia, które wystąpią w przyszłości.

W zdaniach warunkowych typu pierwszego w zdaniu podrzędnym po spójniku "if" występuje czas Present Simple, natomiast wzdaniu nadrzędnym czas przyszły Future Simple, czyli "will" + czasownik. Zamiast czasu przyszłego mogą występować także czasowniki modalne can / must / may lub tryb rozkazujący. A teraz przykład:

If the weather is good, I'll go for a walk.

Mimo zastosowania Present Simple w pierwszej części zdania, dotyczy ono warunku, które nastąpi w przyszłości. Dlatego zdanie należy przetłumaczyć następująco: Jeśli pogoda będzie dobra, pójdę na spacer. Odrobina ćwiczeń i praktyka sprawią, że każdy szybko opanuje pierwszy tryb warunkowy. 

if + Present Simple, will (can / must / may)

Inne przykłady zdań warunkowych typu „pierwszego”:
If you ever need help, you can always call me. – Jeśli kiedykolwiek będziesz potrzebowała pomocy, możesz zawsze do mnie zadzwonić.
If we don’t leave on time, we will miss the train. – Jeśli nie wyjdziemy w porę, nie zdążymy na pociąg.
If you don’t repair this hairdryer, you can buy a new one. – Jeśli nie naprawisz tej suszarki, możesz kupić nową.
If we have enough time, we’ll visit Sophie on our way back. – Jeśli będziemy mieli wystarczająco dużo czasu, w drodze powrotnej odwiedzimy Sophie.

Gdy mówiący jest pewien, że dany warunek się spełni, zamiast spójnika "if", używane jest "when".
I will call you when I arrive home. – Zadzwonię do ciebie, kiedy przyjadę do domu.
When the letter arrives, I will inform you. – Poinformuję cię, kiedy list dojdzie.
When we finish the project, we’ll go on holiday. – Gdy skończymy projekt, pojedziemy na wakacje.

Uwaga! Will w formie czasu przyszłego nie występuje prawie nigdy w zdaniu podrzędnym ze spójnikiem "if". Może ono się pojawić w wyjątkowym kontekście – tylko w znaczeniu uprzejmej prośby, np.:
If you will be so nice to wait a second, I will let Mr Jones know that you’re looking for him. – Jeśli byłby pan uprzejmy poczekać sekundę, powiem panu Jonesowi, że pan go szuka.

Second conditional

Drugi tryb warunkowy w języku angielskim – second conditional, dotyczy teraźniejszości i używa się go najczęściej w dwóch przypadkach. Pierwszy odnosi się do zdarzeń, które przypuszczalnie nie nastąpią lub ich prawdopodobieństwo jest niewielkie. Posługujemy się nim także, by udzielać rad po angielsku. W części wypowiedzi występującej po "if" używamy czasu Past Simple, jednak tłumacząc zdanie na polski użylibyśmy czasu teraźniejszego. Część druga wyraża przypuszczenie, więc występuje w niej wyraz "would". A teraz przykład:

If I was qualified enough, I'd get that job.

Po polsku: Gdybym posiadał lepsze kwalifikacje, dostałbym tę pracę.

Zamiast would mogą występować także czasowniki modalne could lub might.

if + Past Simple, would (could / might)

Inne przykłady zdań warunkowych typu „drugiego”:
What would you do if you lost your job? – Co byś zrobił, gdybyś stracił pracę?
I wouldn’t work at all if I had a rich husband. – Gdybym miała bogatego męża, w ogóle bym nie pracowała.
If Tom didn’t have so much work, he would come with us to Jane’s party. – Gdyby Tom nie miał tyle pracy, poszedłby z nami na imprezę Jane.
I might help you if you asked me. – Gdybyś mnie poprosił, mogłabym ci pomóc.
If you found a wallet full of money, would you hand it in to the police? – Gdybyś znalazł portfel pełen pieniędzy, oddałbyś go policji?

W zdaniach warunkowych typu drugiego, w przypadku użycia czasownika „być”, dla wszystkich osób liczby pojedynczej oraz mnogiej powszechnie stosowana jest forma "were". Użycie regularnej formy was dla pierwszej i trzeciej osoby liczby pojedynczej nie jest błędem, jest jednak mniej popularne.
If I were (was) the Queen of England, I would spend most of my time walking my dogs. – Gdybym była królową angielską, większość czasu spędzałabym na spacerach z moimi psami.
If it were (was) warmer, we would have a picnic. – Gdyby było cieplej, zorganizowalibyśmy piknik.

Podobnie jak w przypadku "will", "would" może wystąpić w zdaniu podrzędnym po spójniku "if" tylko w zdaniach wyrażających bardzo uprzejmie prośby.
I would be grateful if you would help me solve this urgent matter. – Byłbym wdzięczny, gdyby mogli państwo pomóc mi w tej pilnej sprawie.

Zamiast Past Simple w zdaniach warunkowych drugiego typu możliwe jest użycie czasu Past continuous dla podkreślenia czasu trwania jakieś czynności.
If you weren’t talking so much, I wouldn’t have this headache. – Gdybyś tyle nie gadała, nie bolałaby mnie głowa.

Third conditional

W trzecim trybie warunkowym odnosimy się do przeszłości i zdarzeń, które już miały miejsce, dlatego ich przebiegu nie da się zmienić. Po "if" pojawia się czas Past Perfect, a w drugiej części wypowiedzi sformułowanie "would have" wraz z odpowiednim czasownikiem w trzeciej formie. Zamiast would mogą być także użyte czasowniki modalne could lub might. Czas na przykład:

If you had come earlier, we would have been able to watch a movie.

Czyli: Gdybyś przyszedł wcześniej, moglibyśmy obejrzeć film.

Jednak osoba, do której zwracamy się w tym zdaniu, przyszła zbyt późno i nie da się tego zmienić. Dlatego używamy third conditional.

if + Past Perfect, would (could / might) have + trzecia forma

Inne przykłady zdań warunkowych typu „trzeciego”:
I would have come earlier if I had known you needed my help. – Przyszłabym wcześniej, gdybym wiedziała, że potrzebujesz mojej pomocy. (ale nie wiedziałam i nie przyszłam)
If you had practised more, you would have passed your driving test. – Gdybyś więcej ćwiczył, zdałbyś egzamin na prawo jazdy. (ale nie ćwiczyłeś i nie zdałeś)
If we hadn’t called the police, the fight might have ended tragically. – Gdybyśmy nie zadzwonili na policję, bójka mogłaby się skończyć tragicznie.

Porównaj zdania:
If it were sunny (now), we would go cycling. – Gdyby (teraz) było słonecznie, poszlibyśmy na
rower. (typ drugi)
If it had been sunny last weekend, we would have gone cycling. – Gdyby w zeszły weekend było
słonecznie, poszlibyśmy na rower. (typ trzeci)

W zdaniach warunkowych trzeciego typu możliwe jest użycie czasu Past Perfect continuous zamiast Past Perfect:
If you hadn’t been driving so fast, we wouldn’t have got a fine. – Gdybyś nie jechał tak szybko, nie dostalibyśmy mandatu.

Zdania warunkowe w języku angielskim możemy również tworzyć mieszając wspomniane tryby. Najczęściej zestawiamy ze sobą drugi i trzeci tryb warunkowy w obydwu konfiguracjach. To jednak temat na oddzielny wpis. 

Zdania warunkowe - teoria i ćwiczenia 

Jeśli masz ochotę bardziej zaprzyjaźnić się ze zdaniami warunkowymi, więcej teorii i mnóstwo ćwiczeń znajdziesz w publikacji Angielski nie gryzie! Gramatyka lub w Wielkiej gramatyce języka angielskiego. 

Mamy nadzieję, że polubicie tryby warunkowe bezwarunkowo!